Wiosna to czas wzmożonej pracy nie tylko pszczół, ale i bartników. Kończy się właśnie bardzo intensywny miesiąc działalności Bractwa Bartnego. Prace zaczęliśmy w marcu, tuż po pierwszych oblotach pszczół, dokonując przeglądów zazimowanych barci i kłód bartnych w Puszczy Augustowskiej. Z 12 rodzin pozostało tylko 2. Pszczoły w dębie bartnym w Nadleśnictwie Głęboki Bród padły ofiarą kuny, inna rodzina została rozdziobana przez dzięcioła. Natura ma to do siebie, że potrafi się podnieść nawet ze zgliszczy, tak i my żywimy podobną nadzieję, nadzieję na ponowne zasiedlenie dziupl. Puste barcie zostały uprzątnięte; pozostawiliśmy je otwarte w celu przewietrzenia. Ich zamknięcie i przygotowanie do zasiedlenia dla nowych rojów nastąpi w połowie maja.
Puste drzewo bartne. Fot. P. Piłasiewicz
Wiosnę powitaliśmy 2-dniową wizytą w Puszczy Białowieskiej, gdzie najpierw przeprowadziliśmy zajęcia dla przewodników turystycznych po Białowieskim Parku Narodowym na temat bartnictwa, a następnie szukaliśmy pozostałości po zaprzestanej dawno działalności bartniczej w Rezerwacie Ścisłym. W wyjeździe wzięło udział 9 osób zaangażowanych w bartnictwo – nie tylko w Puszczy Augustowskiej, ale także w innych rejonach Polski, np. w województwie zachodniopomorskim. Zaprosiliśmy m.in. bartników ze Spały i Wigierskiego Parku Narodowego, ponieważ przyświecała nam idea pokazania i promowania bartnictwa w wersji, jaką poznaliśmy z zachowanych śladów, przekazów potomków bartników polskich oraz wiedzy i doświadczenia bartników z Białorusi i Ukrainy, którzy kultywują tę formę nieprzerwanie od pokoleń. W związku z uznaniem bartnictwa za Niematerialne Dziedzictwo Kulturowe w Polsce, szczególną uwagę kierujemy na to, aby było ono dalej rozpowszechniane w niezmienianej formie, jako rdzenna tradycja narodów dawnej Rzeczpospolitej (a nie import idei z odległej Baszkirii).
Do naszej organizacji dołączają kolejni bartnicy w ramach programu stypendialnego z Departamentu Mecenatu Państwa Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego otrzymanego przez Piotra Piłasiewicza. 5 nowych bartników wykonuje leziwa, którymi następnie nauczy się posługiwać. Swoje umiejętności zaprezentują podczas tegorocznego Barciowiska, które odbędzie się 8 lipca 2017 r. w Augustowie.
Wspólne szycie leziw. Fot. Bractwo Bartne
W swoich działaniach fundacja Bractwo Bartne ściśle współdziała z partnerami ze strony białoruskiej. W ramach tej współpracy na początku kwietnia zorganizowaliśmy warsztaty bartnicze w Puszczy Nalibockiej na Białorusi. Podczas 4-dniowych warsztatów, mimo zmiennej pogody udało się wykonać całkiem sporo: wciągnęliśmy 2 kłody na drzewa, wykonaliśmy platformę na dębie, na której stanęły 3 kłody, wykonaliśmy także kilka dodatkowych kłód bartnych, których nie udało się wciągnąć. W warsztatach wzięło udział łącznie 12 uczestników, w tym grupa leśników z Kwidzynia oraz Stargardu Szczecińskiego. Cieszy fakt coraz liczniejszej obecności pracowników LP na naszych warsztatach. Leśniczowie, inspektorzy nadzoru czy nawet nadleśniczowie zgłaszają się na warsztaty, chcąc rozwijać swoje pasje, poznać ideę i praktykę zakładania i prowadzenia barci, a uczestniczą w nich jako osoby prywatne, poświęcając swój wolny czas i oszczędności. Wiemy, że następnie wykorzystują zdobytą wiedzę zakładając kłody bartne na terenie swojej pracy i robią to z pasji, nie z obowiązku narzuconego przez przełożonych. W warsztatach na nasze specjalne zaproszenie brał udział także wicekonsul RP z Konsulatu w Grodnie, pan Krzysztof Olszewski.
W trakcie warsztatów odwiedziliśmy także miejscowość Naliboki, gdzie mieszka znaczący odsetek Polonii. Przygotowaliśmy pakiety świąteczne, składające się z produktów spożywczych potrzebnych do przygotowania odświętnego śniadania wielkanocnego, jak masy makowe, majonezy, oleje, suche kiełbasy itp. 12 toreb wypełnionych darami przekazaliśmy do rozdysponowania miejscowemu księdzu. Tradycję tą będziemy kontynuować przy okazji kolejnej edycji warsztatów, która planowana jest w październiku.
Grupa warsztatowa pod i na ukończonej platformie w Puszczy nalibockiej. Fot. Bractwo Bartne
W poprzednim miesiącu organizowaliśmy też weekendowe warsztaty w Puszczy Augustowskiej – wzięło w nich udział 10 pasjonatów bartnictwa, którzy następnie zabrali kłody ze sobą, niosąc idee powrotu bartnictwa do lasów w całej Polsce. Początkujących bartników zapoznajemy nie tylko z tajnikami pracy z pszczołami bartnymi, ale też z praktycznymi aspektami współpracy z Lasami Państwowymi, możliwościami uzyskania zgody na powieszenie kłód bartnych. Pokazujemy także pozostałości bartne, jakie zostały w Puszczy Augustowskiej.
Oprócz zajmowania się barciami i działań szkoleniowych w kwietniu współorganizowaliśmy wraz z Konsulatem Generalnym RP w Brześciu i MKiDN wystawę prof. Krzysztofa Hejke „Ostatni Bartnicy…”. W wernisażu na Białorusi wzięło udział ponad 100 osób, a Bractwo Bartne reprezentował bartnik z Puszczy Nalibockiej: Ivan Mulin.
Miło nam także poinformować, że nasze działania w Puszczy augustowskiej zostały dostrzeżone przez reporterów z miesięcznika „Podróże„.
Działamy jako grupa nieformalna od 2013 roku, formalnie – jako fundacja – od 2015. Skupiamy pasjonatów bartnictwa, czyli pierwotnej formy pszczelarstwa, z Polski i Białorusi. Kolebką naszych działań jest Puszcza Augustowska, ale osoby w ramach Bractwa rozwijają bartnictwo i zakładają barcie na obszarze całego kraju, a także za jego granicami. Staraniem Bractwa Bartnego i prof. Krzysztofa Hejke w 2016 roku bartnictwo zostało wpisane na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego. Obecnie trwają prace nad przygotowaniem wniosku (wraz z Białorusią) o umieszczenie tego dawnego rzemiosła na Światowej Liście Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO. Osoby skupione w Bractwie Bartnym prowadzą łącznie już ponad 60 barci i kłód bartnych.
Zrealizowano w ramach stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego